عيد نوروز ... نووروز بايرامي

بير يئني رنگ آلير ميل ده موغان دا
بو بايرام گونونده بايرام ايلينده
عاليم ده شاعيرده داغدا چوبان دا
دئيير ماهنيسيني آنا ديلينده
سئون لر آز دئييل بيزيم وطني
گونشه گوزلري آچيق گئديرم
بويوک بير اولکه نين آديندان سيزي
بايرام گونونه دعوت ائديرم.

در لحظه تحويل سال تمام اعضاي خانواده بر سر سفره مينشينند گل ميگويند و گل ميشنوند و در واقع حضور بر سر آن سفره بهانه محکمي است براي خوشگويي و خوش شنوي.
موضوع قابل توجه اينکه محدود کردن آن سفره به هفت چيزي که نامشان با "س" شروع ميشود، اصالت معنايي ندارد و تنها به يک نکته ميتوان اشاره و استناد نمود. و آن اينکه چون در زبان فارسي کلمات زيادي که با سين شروع ميشوند بار معنايي مثبتي دارند مانند: سلام، سلامتي، سروري،سرافرازي، سالاري،سربلندي، سخاوت و ... لذا مردم در زمانهاي قديم با تکيه بر اين حقيقت احتمالا براي رنگين نمودن سفره نوروزي، ضمن آنکه مي خواسته اند يک تفاوت اساسي با ديگر سفره ها داشته باشد، به همين خاطر ترجيح داده اند که از آن دسته خوراکيهايي استفاده کنند که حرف اولشان سين بوده باشد، تا در طول سال از بار مثبت آن کلمات (سلامتي، سروري، سرور، سربلندي ...) بهره مند باشند.
در عين حال به اين نکته نيز ميتوان اشاره کرد که اگر بجاي حرف سين مثلا از "ش" استفاده ميشد يا از ميم و يا از نون و کاف و ... اين احتمال وجود داشت که بتوانند هفت نوع خوردني را بر سر سفره بچينند که هم با حال و هواي نوروز هماهنگ باشد و هم خوشمزه و گوارا باشد و هم دست يافتني؟؟؟!!!
سوال بعدي اينست که چرا هفت... مثلا چرا نگفته اند هشت سين يا شش سين...
دليل اين انتخاب تقريبا روشن است زيرا همانطور که همه ميدانند عدد هفت نزد ملت باستان ما عددي مقدس است. عدد هفت در نجوم نيز همخانه آرزوهاست و رسيدن به اميدها را بايد در خانه هفت جستجو کرد. حرف سين پانزدهمين حرف الفباي فارسي است.
در مناطقي که سفره هفت سين مرسوم است هفت نوع خوردني و ... در سفره ميچينند که با حرف سين آغاز ميشوند و عبارتند از: سيب، سرکه، سير، سبزي، سنجد، سمنو، سوهان، سنگگ و ... و سبزه، سپند، سنبل، سياهدانه و ...
البته در ريشه يابي واژه هفت سين نظرهاي ديگري چون هفت چين (هفت روييدني از کشتزار چيده شده) نيز بيان شده است. پراکندگي نظرها ممکن است به اين سبب باشد که در کتابهاي تاريخي و ادبي کهن اشاره اي به هفت سين نشده و از دوره ي قاجاريه است که درباره باورها و رفتارها و رسم هاي عاميانه مردم تحقيق و بحث و اظهارنطر آغاز شده است.
ناگفته نماند برخي ها نيز سفره هفت سين را در اصل هفت شين مي دانند و معتقدنند که خوردني ها و چيزهاي اين سفره هفت شين عبارتند از: شکر، شهد، شير، شمشاد، شنبليله، شيريني، شليل، شيربرنج، شربت و ... و يا هفت روييدني که با حرف شين آغاز ميشود و جالب است که اين مورد را رسمي کهن تر دانسته اند. جالب است که برخي ها نيز به سفره نوروزي هفت ميم نيز مي گويند با محتوياتي مانند: ميوه، ماهي، مرغ، ماست، مربا، مسقطي، ميگو، موز و ... سفره هفت ... رسم، باور و حضوري کهن است که همه اعضاي خانواده را در موقع تحويل سال در خانه و کاشانه خود به دور خود جمع مي نمايد و معمولا تا روز سيزده فروردين گسترده است.
تفاوت ويژه جشن عيد نوروز بعنوان جشن آغاز سال جديد با جشن آغازين سال در بين ديگر ملل در اينست که تحول طبيعي در اول بهار بهترين سبب آغاز سال ميباشد ولي مردم شناسان را عقيده بر اينست که محاسبه آغاز سال، در ميان قوم ها و گروه هاي کهن، از دوران کشاورزي، همراه با مرحله اي از کشت يا برداشت بوده و بدين جهت است که آغاز سال نو در بين بعضي ملت ها و آيين هاي آنها متفاوت از چنين قاعده است.
طولاني ترين جشن سال
مدت برگزاري جشن هايي چون يلدا و بسياري ديگر، معمولا يک روز يا يک شب بيشتر نيست. ولي جشن نوروز، که درباره اش اصطلاح جشن ها و آيين هاي نوروزي گوياتر و رساتر است، حداقل يک يا دو هفته ادامه دارد.
ديد و بازديدهاي نوروزي
در روز نخست نوروز به ديدن بزرگان فاميل، آشنايان، شخصيت هاي علمي، ادبي و اجتماعي ميروند و معمولا در اين ديد وبازديدها همه اعضاي خانواده حضور دارند. ولي تغيير زندگي و نوع وضعيت حاکم بر زندگي امروزي متاسفانه اين ديد بازديدها را تحت تاثير قرار داده است. در ديد و بازديدهاي نورورزي معمولا رسم است که نخست به خانه ي کساني بروند که نوروز اول درگذشت عضوي از آن خانواده است. و در اين روز است که خويشاوندان لباس سياه را از تن سوگواران در مي آورند و براي آنان تسليت نمي گويند بلکه آرزوي سلامتي و شادماني ميکنند تا در آغاز سال نو فال بد نزده باشند. البته در بعضي جاها نيز اين مراسم در روزهاي پايان سال انجام ميشود تا سال جديد با يادآوري سوگواري و فلان نباشد.
نوروز و ويژه گيهاي خاص آن در آذربايجان
نوروز به عنوان بزرگترين جشن سال در بيشتر مناطق کشور با تشابه جشن گرفته ميشود ولي ويژه گيهايي با رنگ و بوي محلي در هر منطقه وجود دارد و آذربايجان از اين جهت مستثني نيست يکي از اين ويژگيها زبان اهالي آذربايجان است. در آذربايجان همه تبريکها به زبان تورکي گفته ميشود. مثلا بلافاصله پس از تحويل سال ميگويند: بايراميز موبارک، يئني ييلينيز موبارک، نئچه بئله بايراملار گوره سيز، مين بئله بايراملار و ... ولي کلمه اي که براي بچه ها و نوجوانان بيشتر از هر چيزي شيرين و دلچسب و دلگشاست "بايرامليق" است. چون از والدين و ديگر بزرگان و آشنايان "بايرامليق" ميگيرند.
در هر صورت ضمن عيد مبارک بر همه شما عزيزان اين مختصر مروري بود بر عيد نوروز و سفره هفت ... و به اين ترتيب سفره هفت ... در طول هزاران سال نسل به نسل چرخيده و از آنجايي که هرگز هيچ قوم و مکتبي نتوانست بر آن اشکال و ايرادي بگبرد سرانجام به اين زمان و دوره ما رسيد.
نوروز بايرامي نين موتلولوق ديله مه دئييم لري:
باهار گلر بايرام گلر توي گلر
بو نوروزون گوروشونه ائل گلر
***
گلدي باهار بايرامي
ايلين گوزل بايرامي
قدم لرين خوش اولسون
نوروزا دئيير هامي
***
عزيزينم ياز گلسين
باهار گلسين ياز گلسين
بو نوروز بايراميندا
عاشيق گلسين ساز گلسين
***
بولودوز ياغار اولسون
سولاريز آخار اولسون
اوجاغيز يانار اولسون
نوروز بايرامينيز
موبارک اولسون